Geçtiğimiz günlerde sosyal medyada ortaya atılmış bir konu birçok kişi tarafından konuşuldu ve eleştirildi. Merkez bankasının yakın zamanda var olan paraların dışında yeni banknotlar basılacağı söylendi. Bu banknotlar ise 500 TL olan kağıt paralar ve 5 TL olan madeni paralar olacağı şekilde açıklandı. Bu durum büyük olasılıkla alım gücünü arttırmaya yönelik bir karar ve para basım maliyetini düşürmeye yönelik bir planla olmuş olsa da yeni paraların ekonomiye etkisinin olumlu mu yoksa olumsuz mu olacağı konusunda bir kesinlik yok.

Para Basımının Ekonomiye Etkisi

Her ülke kendi merkez bankasında 2 tip para varlığına sahiptir. İlk ülkenin kendi devletine ait para birimleri ve diğer ülkeler ile ticarette kullanılan döviz birimleri. Döviz varlıklar ile ülkenin öz para birimi eşit oranda olmak zorundadır. Çünkü para varlığının değerini koruyabilmesini tek şartı budur. Eğer bir ülkede döviz varlığından çok kendi para biriminde basım gerçekleşirse devletin parası değer kaybedecektir. Aynı durum döviz girdisinin ülkedeki paradan az olması halinde tam tersi şekilde ilerler. Yani piyasadaki TL miktarı devletin kasasındaki döviz miktarından az ise TL değer kazanır. Ancak fazla ise değer kaybeder.

Bu durum göz önünde bulundurulduğunda 500 TL ve 5 TL banknotları basıldığında olası en net senaryoda Türk lirası değer kaybedecektir. Piyasada artan para miktarı ve vatandaşın daha çok paraya sahip olması tahminen maaş zamlarının yanı sıra alışverişte de yüklü zamlara neden olacaktır. Yani güncel durumda Merkez Bankasının önceliği para basımı azaltmaktır. Aksi halde enflasyonla baş etmek bir hayli zor hale gelebilir. Ancak durum elbette şu an için olası bir senaryodan ibarettir. İlerleyen süreçte alınabilecek ekonomik kararlar ve gelişmeler durumda değişikliklere neden olacaktır.

Basılan Paraların Maliyeti

Merkez Bankasının yeni paraları basma isteğinin bir nedeni de muhtemelen artan maliyetlerdi. Son dönemde sıkça konuşulan bir diğer konu madeni paraların maliyetleriydi. 50 kuruş ve 1 TL’nin maliyeti basıldıklarında var olan değerlerin üzerine çıkmaktaydı. Bu nedenle aslında Merkez Bankası para basarak dolaylı bir şekilde zarar ediyordu. Ancak yeni piyasaya sürülecek olan 5 TL ve 500 TL gibi birimler bu maliyeti düşürmek adına atılmış bir adım olabilir. ancak her ülke için geçerli olan ortak kanı şudur ki, bir ülkede para biriminde eşit arz ve talep sağlanmazsa ilerleyen süreçte olumsuz etkileri görmek mümkündür.