Evreni anlama ve yeni yaşam gezegenleri bulma konusunda ülkelerin yatırımları gün geçtikçe artmaktadır. Geçtiğimiz haftalarda işlediğimiz “MARS” isimli yazımızda güneş sistemimizde bulunan Mars hakkında detaylı ama öz bir şekilde incelemiştik. Bugünkü yazımızda ise Mars ile ilgili yapılan çalışmaları ve yürütülen projeleri açıklayacağız.

Mars’ı nam-ı diğer kızıl gezegeni kısaca hatırlamak gerekirse 4.6 milyar yıl önce oluşan ve güneş sistemimizde yer alan dördüncü gezegendir. (Merkür, Venüs, Dünya, Mars) dünya yüzeyinden geceleri çıplak gözle görülebilen parlak gezegenlerden sadece biridir. Bünyesinde bulundurduğu demir bir zaman sonra oksitlenmeye başlayarak gezegene kırmızı ve turuncu renkte bir özellik kazandırmıştır.

Mars hakkında yapılan çalışmalar 3 farklı kategoride incelenebilir. Bunlar tamamlanmış projeler, sürdürülen projeler ve gelecekte yapılması planlanan projelerdir. Tüm bu çalışmalarda Amerika, Japonya, Çin, SSCB başta olmak üzere birçok devlet tarafından Mars’a uzay keşif aracı, uzay gemisi, uydu araçları gibi onlarca donanımlı araç gönderilmiştir. Tabi bunların bazıları görevlerini tamamıyla yerine getirirken kalanları iniş esnasında ya parçalanmış ya da arızalanarak görevini tamamlayamamıştır.

Mars’ta tamamlanmış projeler:

• Marineer-4 (1964): NASA tarafından yürütülen proje kapsamında ilk başarılı Mars projesi olarak tarihe geçmiştir.
• Mars Probe Projesi (1971): SSCB tarafından başlatılan bu proje Mars-2 ve Mars-3 uzay araçları sayesinde yürütülmüştür. Ancak gezegene inişlerinden hemen sonra bu Mars-2 ve Mars-3 ile bağlantı kopmuştur.
• Viking Projesi (1975): NASA tarafından yürütülmüştür ve iki iniş aracı Mars’a gönderilmiştir. Marsın ilk renkli fotoğraflarını gönderen Viking-1 6 yıl Mars yüzeyinde araştırmalar yaparken Viking-2 3 yıl araştırma yapmıştır.
• Phobos 1- Phobos 2 (1988): SSCB tarafından yürütülen bu projede Phobos-1 Mars’a ulaşamadan başarısızlığa uğrarken Phobos-2 gezegenin renkli fotoğraflarını bize ulaştırmayı başarmıştır. Ancak içinde bulundurduğu iniş aracını Mars’ın doğal uydusuna göndermeye çalışırken başarısız olmuştur.
• Mars Observer (1992): başarısızla sonuçlanmıştır.
• Mars Global Surveyor (1996): NASA tarafından yürütülen bu proje kapsamında gezegenin bir haritası çıkarılmak istenmiştir. Bu proje 2001 yılında başarıyla tamamlanmıştır. Tüm görevlerini ise 2006 yılının kasım ayında bitirmeyi başarmıştır.
• Mars Pathfinder (1996): NASA’nın yürütmüş olduğu bu projede Sojourner adlı keşif aracını taşıyan uzay aracı Mars’ın Ares Vallis bölgesine iniş yaparak başarılı olmuştur.
• Phoenix Uzay Gemisi (4 Ağustos 2007 -10 Kasım 2008): mikroskobik bir kamerayla donatılan bu uzay gemisi 15 Haziran 2008’de Mars’ta su buzlarını keşfetmiştir.
• Phobos-Grunt (9 Kasım 2011): rusya ve Çin ortak olarak çalıştığı bu projede uzay aracının fırlatılmasının hemen ardından arızalanarak dünyaya tekrar düşmüştür.

Marsta sürdürülen projeler:

• Mars Odyssey uzay aracı (2001): nasa tarafından başarıyla yürütülen bu projede araçtaki Gamma Işık Spektrometresi sayesinde gezegende hidrojen miktarının değişik düzeyde olduğu anlaşılmıştır.
• Mars Express Projesi (2003): Avrupa Uzay Ajansı (ESA) tarafından yürütülen projede fırlatılma başarıyla gerçekleştirilirken Mars Express Orbiter adlı uzay aracının fırlattığı Beagle-2 adlı iniş aracı başarısızlığa uğradı.  
• Spirit ve Opportunity keşif araçları (2003): NASA tarafından yürütülmüştür ve gezegenin önceden sıvı halde su bulundurduğuna dair kesin kanıtlar toplanmıştır.
• Mars Reconnaissance Orbiter (12 Ağustos 2005): proje NASA tarafından bilimsel çalışmalar amacıyla yürütülmektedir ve gezegenin yörüngesine Mars’ın toprağını ve iklimini inceleyerek gelecek çalışmalar için iniş yerlerini belirlemekle görevlidir.
• Dawn Uzay gemisi (2009): ESA tarafından yürütülmektedir ve proje kapsamında Mars’ın uydusu olan Vesta ve Ceres’i incelenmektedir.
• Mars Bilim Laboratuvarı / Curiosity Keşif Sondası (2011): Mars’ın Gale kraterinde kimyasal lazer yardımıyla örnekler toplanmaktadır.
• ExoMars sonda aracı (Ekim 2013): ESA tarafından Mars yüzeyindeki toprakta organik molekülleri araştırılmıştır.
• Perseverance (17 Temmuz 2020): NASA tarafından yürütülen bu projeye 18 Şubat 2021’de başlanmıştır ve perseverance uzay aracı bünyesinde Ingenuity helikopterini taşımaktadır. Proje halen başarıyla devam etmektedir.

Mars’ta gelecekte yapılması planlanan projeler:

• ExoMars gezici aracı / Rover (ekim 2022): ESA tarafından yürütülmektedir ve Mars’ın yüzeyi hakkında çeşitli bilgiler edinilmesi planlanmaktadır.  
• ESA (2030-2035): Marsa ilk insan gönderilmesi planlanmaktadır.
• Mars One: Mars’ta ilk insan kolonisi kurulması planlanmaktadır.

Bir yazımızın sonuna daha geldik. Bir sonraki yazımıza dek hoş kalın, esenle kalın 😊