Binlerce yıldır insanoğlunu her gün gördüğü ama çoğumuzun bilmediği bir madde vardır. Toprak. Canlıların yaşamında önemli bir rolü olan toprak çok çeşitlidir. Bu haftaki yazımızda toprak hakkında bazı bilgileri sizlere sunacağız.

Toprak oluşumu nasıldır?

Yeryüzünün üçte birini kaplayan toprak aslında litosfer (taşküre) dediğimiz yerdir. Burada ormanlık araziler, çayırlar, tarım alanları ve yerleşim yerleri bulunmaktadır. Canlılar içinse harikulade ve birbirinden çeşitli besin kaynaklarının bulunduğu yerdir. Öyle ki birçoğumuz toprağın nasıl oluştuğunu bilmeyiz. Kısaca şöyle açıklanabilir. Dünya oluşumu sırasında ilk başta eriyik haldeydi. Zaman geçtikçe bu eriyik halde bulunan sıvı soğuyarak taşlaştı ve sert bir yapıya büründü. Devamında fiziksel veya kimyasal çözünmeler sayesinde parçalanmaya başladı. Parçalanmalar gittikçe çoğalınca kumul vaziyetini alarak şu anki toprakları oluşturdu.

Canlı yaşamının başlamasıyla ve atmosferinde etkisiyle birtakım maddeler toprağın içeriğini zenginleştirdi. Öyle ki oluşumu binlerce yıl alan toprak bilimsel tabiriyle bir karışım sayılmaktadır. Bu karışımın içinde hava, su, organik madde ve mineralleri bulunmaktadır. Toprağı bu maddeler belli oranlarda zenginleştirerek farklı toprak türlerini yaratırlar. (bu haftaya işleyeceğimiz konudur.) Buna göre de canlılar yaşamlarını sürdürürler, evrimleşirler ya da başka topraklara göç ederler. Ayrıca besinlerin temel kaynağı da topraktır. Bitkilerin ürettiği meyve ve sebzeleri köklerinden aldıkları bu maddelerle besinin içeriğini zenginleştirirler.

Toprağın katmanları nelerdir?

Toprak belli başlı katmanlara sahiptir. Bunları şöyle sıralayabiliriz:

• A horizonu: toprağın en üst kısmıdır. Burada tüm canlılar yaşamlarını sürdürür ve besin kaynağı oluşmaktadır. Tarım alanları, çayırlar, ormanlık arazilerin hepsi A horizonunda bulunur. Ayrıca humus dediğimiz (bitkisel ve hayvansal organik artıklarının toprakta mikroorganizmalar tarafından parçalanması ile oluşan madde) organik maddeler burada çözünür ve bu da A horizonunun en verimli katmanı olmasını sağlamaktadır.
• B horizonu: genellikle A horizonunda bulunan maddeler yağmurun yağışıyla beraber B horizonuna ulaşarak birikmektedir. Bu kısımda bitki ve canlılar bulunmamaktadır. Uzun zamandır parçalanan toprağın gerçek hali bu katmandadır.
• C horizonu:  C horizonu B horizonunun hemen altında bulunmaktadır. Burada canlı yoktur. Sadece fiziksel veya kimyasal çözünmelerle sert kayaçlardan ayrışan küçük kayaçlar bulunmaktadır.
• D horizonu: toprak katmanlarının en altında bulunan sert kayacın bulunduğu yerdir. Zamanla bu kayaç parçalanarak c horizonunu oluşturmaktadır.

Bu hafta bilim kategorisi altında toprak ile ilgili birkaç başlık inceledik. Aklınıza takılan bir konu var ise bunu yorumlarda belirtebilir yok ise de yazımızı beğenmeyi ve bizi takip etmeyi unutmayın. Bir sonraki yazımıza dek hoş kalın, esenle kalın.