Ülkelerin belli bir arz talep dengesi bulunmak zorundadır. Üretilen her malın belli bir alıcıya ihtiyacı vardır. Aksi halde stok haldeki üretim durumunda bir dengesizlik ortamı söz konusu olur. Arz üretilen herhangi bir malın piyasada yer bulması anlamına gelir. Talep ise arz edilen malın kullanıcılar tarafından ihtiyaç duyulmasıdır. Bir piyasada arz talepten yüksekse malın değeri düşer. Eğer talep arzdan yüksekse malın değeri artar. Bunun nedeni ihtiyacın giderilmesindeki eksiklik ya da fazlalık olarak görülmektedir.

Buna örnek verilecek olursa bir ülkenin temel ihtiyaçlarından biri buğdaydır. Ülkede arz edilen buğday miktarının talebin altında kalması durumunda buğday fiyatları artışa geçer. Çünkü piyasada yeterlilik yoktur. Aksi durumda buğdayın talepten fazla olması halinde yeterlilik ve stok nedeniyle buğday fiyatlarında düşüş meydana gelmektedir. Malın değerinin artması tüketiciye, değerinin düşmesi üreticiye zarar verir. Bu sebeple arada bir denge kurulması büyük önem taşır.

Arz – Talep Dengesinin Ekonomideki Yeri

Arz talep dengesinin ekonomideki yerine bakacak olursak, bir ülke sınırları içerisinde çeşitli unsurlar için arz talep dengesi önem taşımaktadır. Ülkede üretilen teknolojiden, gıdaya, tekstil ürünlerinden enerjiye kadar her üretimde arz talep dengesi aranır. Eğer ülke sınırları içerisinde talep arzın üstünde olursa karşılanabilmesi için ithal edilmesi gerekir. Eğer arz talepten yüksekse fiyatların düşmesi ve ihraç edilmesi söz konusu olabilmektedir. Bu nedenle hemen her ülke elinde üretilmiş olanın fazlasını stoklamayı amaçlamaktadır.

Böylece ihracat ile ülke ekonomisi ve işletmeler büyüme gösterebilir. Ancak arz talep dengesi ekonomiye direkt olarak para olarak da etki edebilir. Ülke sınırları içerisinde rezervlerinde bir arz talep ilişkisi bulunur. Bir ülkenin dış ticareti için ihtiyaç duyulan para arz olarak görülür. Dışarıya borçlanma durumu da taleptir. Eğer ülkede arz talepten yüksekse bol rezerv kaynakları var demektir. Ancak talep arzdan yüksekse borçlanma oranı daha yüksek demektir.

Üretimde Dengesizliğin Sonuçları

Arz ve talep direkt olarak üretimle ilgilidir. Üretimde dengesizliğin sonuçları olarak çeşitli sorunlar gözlemlenebilir. Buna örnek verilecek olursa arz talep dengesizliğinde şunlar ortaya çıkar;

• Ürünlerde fahiş fiyatlarda artış gözlemlenmesi
• İşletmeler ve tüketiciler arasında kara borsacılığın yayılması
• Talebin yetersiz olması halinde işletmelerde ürünlerin stoklanması
• Talep yetersizliğinde fiyatlarda aşırı düşüşle birlikte işletme zararları
• Arz yetersizliğinde tüketici zararında artış
• Ekonomik gelir gider dengesizliği
• Üretici ve tüketici arasında fiyat uçurumları

Arz ve Talepte Denge Nasıl Kurulur?

Arz ve talepte denge kurmak aslında çok zor değildir. Yapılması gereken üretimde piyasanın ihtiyacını öngörmektir. Bunun için analiz yapmak, ürünlerin satış miktarlarına bağlı olarak yeterli arz sağlamak gerekmektedir. Ayrıca talep miktarında olası artışları göz önünde bulundurmakta bu denge için büyük önem teşkil etmektedir.

Aksi durumda günümüzde yaşanan ani fiyat artışları gibi sorunlar hem üreticinin yetersiz üretimine hem de tüketicinin fahiş fiyatlardan ürün tedarikine neden olur. Bu durumda zamanla ekonomik güçlükler ve alım gücünde düşüşe neden olur.