Günümüz hayatında birçok işimizi elektronik aletlerle hallediyoruz. Peki hiç merak ettik mi bu elektronik aletler bu işlemleri neye göre ve nasıl gerçekleştirdiğini? Bu soruya yanıt olarak sizler için elektronik aletlerde bulunan işlemci ve çekirdek nedir kısa ama detaylı bir şekilde işleyeceğiz. Hadi başlayalım.

İşlemci nedir ve nasıl çalışır?

İngilizce adı “Central Processing Unit (CPU)” olan ve Türkçeye çevrildiğinde merkezi işlem birimi olarak nitelendirilmektedir. Halk dilinde bu kadar uzun adla anılmadığından dolayı kısaca “işlemci” adı ile bilinmektedir. TDK’nin tanımına göre “bilgisayarın temel işlem birimini oluşturan, belirli mantık ve matematik işlemlerini elektronik olarak yapılabilecek biçimde, verilen komutları yorumlayan ve yürüten, yongalardan oluşmuş tümleşik devre” olarak bilinmektedir.

Tanımı biraz daha bizce yorumlayacaksak eğer işlemci bir bilgisayarın beynidir. Tüm işlemlerin gerçekleştiği, belirli yazılım ve programlarla çalışmaktadır. İşlemciler radyodan televizyon kumandasına, bilgisayardan mutfak robotuna kadar her teknolojik aletlerde kullanılmaktadır. İşlemciye yazılan kodlar teknolojik aletin çalışma prensiplerini oluşturur. Örneğin bir TV kumandasındaki işlemci kumanda üzerinde basılan “ok” komutunu kızılötesi ışımalarla TV’ye göndermektedir. Başka bir örnek ise bilgisayardan bir dosya açmak istediğimizde işlemciye komut gider. İşlemci bu komutu seçtiğiniz dosyanın açılması için gerekli birimlere kodlar/iletiler göndererek dosyanızı açar.

Çekirdek nedir?

Sahip olduğumuz bilgisayarın beyninin işlemci olduğu doğrudur ama işlemcinin beyni de çekirdektir. İşlemcinin yongalarında bulunan çekirdeğe komut olarak gönderilen uyarıyı çekirdek işler ve işlemleri gerçekleştirir. Her işlemcide çekirdek bulunmaktadır. Çünkü verileri gerçek anlamda asıl işleme tabi tutan çekirdektir.

Çekirdekler işlemcinin ne kadar hızlı olacağına bağlı olarak değişim gösterebilir ve her işlemcide en az bir adet çekirdek bulunması zorunludur. Çekirdekler;

• Bir çekirdekli,
• İki çekirdekli,
• Dört çekirdekli,
• Sekiz çekirdekli

       olmak üzere dört farklı tipi mevcuttur. Bu terimleri hayatımızda teknolojik aletler alırken sıkça duymaktayız. Bir işlemcide çekirdek sayısının fazla olması o aletin aynı anda birden fazla komutu hızlıca yerine getirebileceğinin göstergesidir. Çünkü bir çekirdek genelde bir işlem gerçekleştirmektedir. Bunun anlamı şudur: Eğer bilgisayarınız var ise ve dört çekirdekli bir işlemciye sahipse aynı anda 4 farklı işlem yapabilirsiniz.

İşlemci türleri nelerdir?

İşlemciler iki farklı tür ya da mimari olarak karşımıza çıkar. Bunlardan ilki 32-bit ikincisi ise 64-bittir. 90’lı yılların daha çok 32 bit işlemciler fayda sağlarken teknoloji geliştikçe ve işlem hızı yetersiz kalınca alternatif olarak 64 bit işlemciler 2000’li yılların başında kullanılmaya başlamıştır. Buradanda anlaşılacağı üzere 32 bit işlemci 64 bit işlemciden saniyede yaptığı işlem hızından oldukça düşüktür. Yani günümüzde en hızlı işlemci mimarisi 64 bittir.

İşlemci mimarisi desteklediği RAM miktarına da göz önünde bulundurulmalıdır. 32 bit işlemciler 4 GB RAM kullanımına izin verirken 64 bit işlemciler 8 TB RAM’e olanak tanımaktadır.

İşlemci hızı nedir?

Bir laptop veya bilgisayar alırken mutlaka işlemci hızı önemli bir yer tutmaktadır. İşlemci hızı GHz olarak adlandırılmaktadır ve her işlem 1GHzye eşittir. (Daha önceki zamanlarda GHz yerine MHz olarak adlandırılmaktaydı.) GHz (GigaHertz) işlemcinin saniyede yaptığı işlemi göstermektedir. Mesela 3 GHz olan bir işlemci saniyede 3 milyar işlem kapasitesine sahiptir. Özellikle şunu belirtmekte fayda var. Daha önceki dönemlerde çıkan yüksek işlemci GHz’si değerleri son teknoloji olarak çıkan düşük işlemci GHz’sinden yavaş olmaktadır. Bunu kısa bir örnekle açmak gerekirse 2009 yılında çıkan 3.6 GHz değerinde bir işlemci 2021 yılında çıkan 2,8 GHz değerindeki işlemciden daha yavaş işlem yapabilmektedir.

İşlemci ve çekirdeğin elektronik aletlerdeki yararları nelerdir?

İşlemciler ve içinde bulunan çekirdek elektronik aletlerin özelliklerine göre değişmektedir. Öyle ki her elektronik alette işlemci bulunmak zorunda olduğunu yukarıda bahsetmiştik ama çekirdek sayısı aletin özelliklerine göre değişebilmektedir ve işlemcide en az bir çekirdek mevcuttur. Örneğin bir mikserde bir adet çekirdek bulunurken bir telefon, tablet veya laptoplarda birden fazla çekirdek bulunabilir. Bunun ise şöyle yararı mevcuttur. Komut olarak gönderilen her bir işlem için bir çekirdek çalışır. Bazen birden fazla çekirdek bir işlemi gerçekleştirebilir ya da bir çekirdek iki işlem birden yapabilmektedir. Çekirdek sayısı ne kadar fazla ise kullandığınız elektronik alet işlerinizde o kadar fazla fayda sağlar.

Bilgisayar ve telefon işlemcileri nasıldır?

Her işlemci kullanılacağı alete göre hazırlanır ve konumlandırılır. Laptoplarda kullanılan işlemci daha yalın ve alan boşluğundan faydalanarak geniş bir alana yayılarak konumlandırılır ama bu durum telefonlarda öyle değildir. Telefondaki işlemciler daha küçüktür. Ayrıca işlemci her işlem gören alet gibi ısınan bir parçadır. Yüksek işlem kapasiteli merkezi işlem birimleri iyi bir soğutucu sisteme bağlı olmalıdır. Örneğin laptoplarda kullanılan işlemci soğutma araçları fan, sıvı soğutmalı sistem gibi değişiklik gösterirken telefonlarda bu özellikler yoktur. Yani bir telefon işlemcisi ısındığında onu soğutacak bir araç olmamasından dolayı sorunlar çıkarabilir veya arızalanabilir. Çünkü işlemciler aşırı ısındıkları takdirde devrelerinde yanmalar ve bozulmalar gerçekleşebilir.

İşlemci seçilirken dikkat edilmesi gerekenler nelerdir?

İşlemci alırken iki özelliğe dikkat edilmelidir. Bunlardan ilki mimari yapısıdır. Bu mimari yapının 32/64 bit olarak açıklamıştık. Günümüzde 32 bit işlemci neredeyse kullanılmamaktadır. Bu yüzden bir bilgisayar aldığınızda 64 bit özelliğindeki mimariyi almalısınız. İkinci ve son özellik ise çekirdektir. Çünkü bir işlemcide çekirdek ne kadar fazla var ise çalışmak istediğiniz elektronik aletiniz o kadar kapsamlı ve birçok işi aynı anda yapmanızı sağlayacaktır.

Sizlerle bugün teknoloji ve bilim kategorisi altında işlemci, çekirdek ve birçok konuyu ele aldık. Anlamadığınız bir yer var ise bizlere yorumlardan ulaşabilir veya mail yoluyla iletişim kurabilirsiniz. Bizleri desteklemek adına yazımızı beğenebilir ve bloğumuzu takip edebilirsiniz. Hoş kalın esenle kalın 🙂