Dünyanın doğasında üretilmiş her madde zamanla çözünebilme potansiyeline sahiptir. Bazısı 10 yılda çözünürken bazıları 100 bin hatta 1 milyon yılda çözünebilen maddeler üretilmektedir. Yeryüzünde bunlarla baş eden ve çözüme kavuşturulmaya çalışılan birçok kurum ve kuruluş mevcuttur. Biz insanlar sadece yeryüzünü değil denizi ve evreni de kirletmekteyiz. Ardımızda bıraktığımız çöp yığınları daha sonraki yıllarda bizlere çok büyük tehditler oluşturabilmektedir. Bunun en önemlilerinden biri ise uzay enkazı ya da uzay çöpü dediğimiz maddelerdir. Bu yazımızda da hem sizler hem de Dünya için bu önemli konuyu ele aldık.

Uzay ve gezegen araştırmaları esnasında kullanılan uydular işlevini yitirdiğinde, fırlatılan roketlerin yakıt tankları, donmuş boya damlacığı ya da roketlerden çıkan çivi veyahut vida tarzı cisimler uzay çöpü olarak adlandırılmaktadır.

Uzay çöpü ilk olarak 1957 yılında Sputnik-1 ile hayatımızda kavram kazanmaya başlamıştır. O zamanlar bu kadar önemsenmese de yıllar boyunca birçok uydu fırlatma denemeleri yapılmış bazıları başarılı olurken bazıları ise başarısız olmuştur. O günden bu yana fırlatılan uyduların hepsi arkasında enkaz bırakmıştır. Sayıları milyonları bulan bu enkaz parçaları yaklaşık olarak saatte 27-28 bin kilometre kızla gitmektedir. Özellikle şu anda görev halinde olan ve araştırma için kullanılan uydu, uzay istasyonları veya başka gezegenleri araştırmak için kullanılan roketler için önemli derecede sorun teşkil etmektedir.

Dünyanın yörüngesinde hareket eden bu enkazların bazıları NASA, Space Surveillance Networks vb. şirketler ya da kuruluşlar tarafından izlenmektedir. Olası çarpışma durumlarında uyduların yönü değiştirilip çarpışma önlenebilmektedir. 1 milimetrelik uzay enkazı bile saatte 27 bin kilometre hızla bir uyduya çarptığında uydunun haberleşme sistemlerini bozabilmekte ya da uyduyu kullanılamaz hale getirebilmektedir. Sadece bu kadar küçük enkaz parçalarının yanı sıra tonlarca ağırlıkta olan enkazlar ise ne kadar hasar vereceğini tahmin edebilirsiniz.

Kuruluşlar tarafından açıklanan verilere göre dünya yörüngesinde işlevsiz durumda olan uzay istatistikleri şöyledir:

• Kullanılmayan uydular: 2.600
• 30 cm boyutlarında: 10.000
• 1 cm boyutlarında: 700.000
• 1 mm boyutlarında: 100.000.000

Bu duruma bakıldığında riski sizde anlamışsınızdır. Bu konuda bazı çalışmalar yürütülse de henüz tam anlamıyla başarılı bir uzay enkazı toplama başarısı elde edilememiştir. Tüm bu enkazlar yeryüzünden 2000 metre yukarıda gerçekleşmektedir. Dünyanın yörüngesinde dolanan bu çöpler bizler için fiziksel tehdit oluşturmasa bile uzaya yeni fırlatılacak roketler veya uydular için önem arz etmektedir. öyle ki yeni fırlatılan bir uyduyu parçalayabilecek kapasitede olan bu enkazlar hem şirkete büyük zarar vermekte hemde dünyanın yörüngesinde dolaşacak yüzbinlerce yeni enkaz meydana getirecektir.

Önümüzdeki dönemlerde belki de bir iş kolu sayılabilecek derecede hayatımıza girecek olan bu olay bütünü şu anda sadece küçük araştırmalar üzerinden yürütülmektedir. Şu anda pek çözüme kavuşturulamayacak bir konu gibi gözükse de ufak çaplı projeler sayesinde bir nebze de olsa riski azaltmaktayız. Bunların devamlı ve daha iyi projeler geliştirmek dileğiyle…