Evren harikalar yaratan bir yerdir. Yaşadığımız sürece ise bu harikaların bazılarını görebilmekteyiz. Geceleri ortaya çıkan ve uydumuz olan Ay, kendini bazen görsel bir şölenle bize sunmaktadır. Bazen Dolunay bazen de Yeni Ay evresinde görünerek bizleri büyülerken bunlardan daha iyi olan Ay tutulmaları bizleri kendine hayran bırakmaktadır.
Ay tutulmaları, Ay’ın Dolunay evresindeyken oluşan büyüleyici bir doğa olayıdır. Kimi zaman “Kanlı Ay” olarak da dile getirdiğimiz Ay tutulması; Ayın Dünya’nın yörüngesindeki gölgesine girerek gölgede kalmasına denmektedir. Daha ayrıntılı olarak anlatmak gerekirse Dünya Güneşin çevresinde belirli bir yörüngede hareket etmektedir. Ay’da Dünya’nın yörüngesindedir. Güneş’in çevresinde hareket eden Dünya, Ay’ı kendi gölgesinde bırakarak Ay tutulmasını gerçekleştirir. Bu tutulmalar yılda 1 veya 2 görülebileceği gibi bazı yıllar hiç görülmemektedir. Bunun sebebi Ay ve Dünya farklı birer düzlemde olmasından dolayı her Dolunay zamanında Ay tutulması gerçekleşmez.
Dünya, Güneş’ten gelen ışınların bazıları kırarak bazılarını ise tamamen engelleyerek arka tarafında bir gölge bölgesi bırakır. Bu gölgelerin ilki Penumbra adı verilen bölgedir. Bu bölge Güneş ışınlarının kısmen engelleyerek Ay’ın üzerinde açık renk bir gölge bırakır. İkinci bölge ise Umbra bölgesi olarak adlandırılmaktadır. Umbra bölgesinde Dünya Güneş’ten gelen ışınları tamamen engelleyerek Ay’ın tamamını görünmez kılacak şekilde koyu bir gölgede bırakır.
Güneş tutulmalarında olduğu gibi Ay tutulmasında da tam ve kısmi Ay tutulmaları mevcuttur.
Tam Ay Tutulmaları; Güneş, Dünya ve Ayı’n aynı düzlemde olduğu sırada gerçekleşmektedir. Dünya, Güneş’ten gelen ışınların tamamının önüne geçerek Ay’ı gölgede bırakır ve gökyüzünde hiç Ay yokmuş izlenimi verir. Bazı zamanlarda ise Güneş’ten gelen ışınlar farklı yoğunlukta oldukları için Dünya’nın atmosferinde kırılarak aya yansır ve Ay’ın bakır, kızıl veya kırmızımsı bir renkte görünmesine sebep olur. Buna da “Kanlı Ay Tutulması” adını verilmektedir. Tam Ay tutulmaları genellikle 1-2 saat sürmektedir.
Kısmi Ay Tutulmaları; Güneş, Ay ve Dünya’nın tam Ay tutulmasındaki gibi aynı hizada olmadığı zaman gerçekleşir. Yani Güneş’ten gelen ışınların bazılarını Dünya engelleyerek Ay’ın yüzeyinde gölge oluşmasını sağlar.
Yarı Gölgeli Ay Tutulması; Ay tutulmalarını nadir ve en ilginç olanıdır. Bu tutulma şeklinde Ay Dünya’nın soluk olan bölgesinde bulunmasıyla gerçekleşir. Yani Ay Dünya’nın yarı gölge olan bölgesine girerek parlaklığının birazının kaybettiği doğa olayıdır. Çoğu zaman normal insanlar tarafından fark edilmez olsa da alanında uzmanlaşmış kişiler tarafından gözlemlenebilmektedir.
Tam Ay tutulması Umbra bölgesinde gerçekleşirken kısmi Ay tutulması ve yarı gölgeli Ay tutulması Penumbra adı verilen bölgelerde gerçekleşmektedir.
Ay tutulmaları her zaman gece oluşmaktadır. Evrenin bize sunduğu bu güzel gösteriye gece olan her yerden bakabilmekteyiz. Güneş tutulmasında olduğu gibi Ay tutulmalarına bakmak için özel bir gözlük veya araç-gerece gerek yoktur. Çıplak gözle rahatlıkla bakabiliriz.
Bu yazımızda Ay tutulmalarının nasıl oluştuğunu ve farklı Ay tutulmalarının nasıl meydana geldiğini detaylıca inceledik. Bir sonraki yazımızda görüşmek üzere…
SOSYAL YAŞA 