Canlılar her gün kendilerini yenilemektedir. Hücrelerimiz, kanımız, düşüncelerimiz, fikirlerimiz, bulunduğumuz ortam, yaptığımız işler, dünya ve evren… Gün geçtikçe önceki halimizden eser kalmaz. Sürekli bir etkileşim ve dönüşüm içerisindeyiz. Yaptığımız bu değişiklikler bizlerin daha da gelişmesine ve bizleri daha rahat bir ortamda bulunmasına sebep olmaktadır. Zaman geçtikçe gelişen bu dünyada teknoloji varlığını daha da zirveye taşımaktadır. Artırılmış gerçeklikte bunlardan sadece biri. Bu yazımızda artırılmış gerçekliğin ne olduğunu, tarihini ve nerelerde kullanıldığına inceleyeceğiz.

Artırılmış Gerçeklik Nedir?

Hayatımız boyunca insanoğlu hep daha iyisini ve kendi refahını yükseltmek için birtakım çalışmalar yürütmektedir. Geçmişten bugüne kadar yeni yollar deneyerek bir şeyleri birleştirme çabasındayız. Artırılmış gerçeklik teknolojisi bu konuda bize en fazla yararı olan gelişmelerden biri sayılmaktadır. Sanal gerçeklik ile karşılaştırılan bu kavram sanal gerçekliğin altyapısını kullanarak daha da geliştirilen bir çalışmadır. Tanımında şöyle açıklayabiliriz: herhangi bir gerçek ortam veya çevre ile o çevredeki objelerin, nesnelerin, canlıların görüntülerinin bilgisayar ortamındaki grafik, görüntü, konum ya da ses gibi verileri görsel efektler ile birlikte bir araya getirerek gerçek ortama taşınmasıyla oluşur. Kısaca gerçek ortam ile sanal ortamı birleştiren bir çalışma diyebiliriz. Aradaki tek fark sanal gerçeklikte görüntülenecek canlılar ve nesneler sadece bilgisayar ortamında oluşturulup simüle edilirken, artırılmış gerçeklikte nesnelerin bilgisayar yardımıyla sanal ortamdan gerçek ortama taşınmasıdır. Başka bir deyişle artırılmış gerçeklik teknolojileri gerçek çevre ile başka bir yolla etkileşimde bulunmaya olanak sağlayan bir ortamdır. Artırmak ve geliştirmek aslında insanın herhangi bir duyu organının elde ettiği verileri dijital verilerle daha da anlamlandırılması olarak ifade edilmektedir. Artırılmış gerçekliğin hayatımızdaki çoğu kişinin karşılaştığı örneği futbol maçlarında halı sahanın bilgisayar ortamında ofsayt ya da serbest vuruşlarda çizilen düz çizgilerdir. Burada gerçek ortamdaki verileri bilgisayar ortamına aktarıp sonrasında onun üzerinde oynama yapılabilmesidir.

Artırılmış Gerçekliğin Tarihi

Artırılmış gerçekliğin tarihi hayatımıza 2000’li yıllardan sonra girmeye başlasa da aslı biraz eskiye dayanmaktadır. İlk olarak askeri alanda kullanılmaya başlanmıştır. HUD (Head up Display) teknolojisi artırılmış gereklik kavramının ortaya çıkmasına sebep olmuştur. Head up Display teknolojisi pilotların kaskları ile önlerindeki ekranlarla eş zamanlı olarak entegre olan bir akıllı gözlük teknolojisidir. Bu sayede pilotlar hedeflerini daha rahatça gözleyebiliyor ve ateş edebiliyorlardı. 1922 yılında Thomas Caudel, Airbus uçaklarındaki karışık kabloların teknisyenler ve diğer çalışanlarca doğru düzenlenmesi için bir kılavuz olarak tasarlanan bir teknoloji geliştirip “augmented reality” yani artırılmış gerçeklik kavramını ortaya çıkarmıştır. Böylelikle uçak tamirleri daha kısa sürede tamamlanıp, yetkili kişilerin veya görevlilerin eğitilmesine de olanak sağlamıştır. Uzun bir süre başka bir alanda kullanılmayan artırılmış gerçeklik teknolojisi 1999 yılında SIGGRAPH etkinliğinde kullanılmıştır. 2007 yılında Sony, PS3 için çıkarttığı “Eye of Judgement” oyununda artırılmış gerçeklik teknolojisi kullanmaya başlamıştır. 2008 yılında Wikitude ilk artırılmış gerçeklik kılavuzunu yayınlamıştır. 2009 yılında ise “Augmented Reality ToolKit” Adobe Flash ortamında kullanılmaya başlandığında özellikleri genişledi. Böylelikle web siteleri de destekler hale gelince teknolojide yeni gelişmeler yaşanmaya başlandı. Bu gelişmeler arasında yazılan yazılımlar sayesinde uygulamalar geliştirildi ve kendini halka duyurmaya başladı.

Artırılmış Gerçeklik Teknolojilerinin Altyapısı

Artırılmış gerçeklik teknolojili uygulamaların elbette bir altyapısı bulunmaktadır. Bunları kısaca özetleyecek olursak ilk olarak donanım altyapısı oluşturulmalıdır. Buradaki donanım fiziksel donanımlardır. Nesnelerin gerçek ortam ile sanal ortamda eş zamanlı olarak çalışması için bilgisayar donanımlarına ihtiyaç vardır. Bunlar kamera, bilgisayar, notebook, Ipad vb. donanımlardır. Yazılım alt yapısında uygulamaları geliştirilmek için bazı ara yüzler yaratmak için yazılım kullanılmalıdır. Yazılım altyapısı tamamlandıktan sonra görüntünün eş zamanlı olarak iletişim sağlanacak ortam hazırlanmalıdır. Bunun için ise görüntüyü dijital veriye dönüştürerek gerçek ortama bir ekran sayesinde aktarmaktadır. GPS sayesinde bu teknoloji kablolu ağlardan kurtularak kablosuz hale dönüşmektedir. Tüm bu teknoloji altyapısı oluşturulduğunda bir nesneye veya objeye aktarılır. Bilgisayar uygulamaları, gözlükler ya da akıllı ekranlar buna örnek olarak verilebilir.

Artırılmış Gerçekliğin Kullanım Alanları

Her yeni çıkan teknoloji elbet faydaları ve zararları vardır. Ama artırılmış gerçeklik teknolojisi zarardan çok fayda sağlamaktadır. Bu yüzden artırılmış gerçeklik teknolojileri hayatımızda oldukça fazla öneme sahip bir yere gelmeye başlamıştır. Artırılmış gerçeklik teknolojisi ile geliştirilen yazılımlar ve uygulamalar hayatımızı daha rahat ve daha kolay hale getirmeye başlamıştır. Örneğin eğitim sektöründe ortamda bulunmayan bir nesneyi bu teknoloji sayesinde üç boyutlu şekilde görüp deneyimsel olarak öğrenmemizi kolaylaştırmaktadır. Otomotiv sektöründe araçların camlarında navigasyon işaretleri bulundurarak ve olası tehlikeleri gözeterek kaza riskini en aza indirmektedir. Dekorasyon ve mobilya sektöründe telefonunuza veya başka bir taşınabilir teknolojik aletinize indirdiğiniz uygulamalar sayesinde mağazaya gitmeden evinizde eşyaları deneyebilir ve en iyi hangisi size uyuyorsa alabilirsiniz. Aynı özellik cilt bakım ve giyim sektörleri içinde geçerli hale gelmektedir. Oyun sektöründe de kullanılmaya başlanan bu teknoloji gerçek ortamda teknolojik aletler sayesinde sanal oyunlar oynamamızı sağlamaktadır. Artırılmış gerçekliğin kullanım alanları saymakla bitmez. Kısaca turizm ve gıda sektörü, navigasyon sistemleri, astronomi dalı, spor, üretim, mimarlık, akıllı gözlükler, kamu hizmetleri, savunma sanayi alanı vb. birçok alanda kendini göstermektedir.

Geleceğimiz sanal gerçeklik, artırılmış gerçeklik ve yapay zekâ ortamlarına inşa ediliyor diyebiliriz. Bu yazımızda artırılmış gerçekliği inceledik. Önceki yazımızda yapay zeka kavramını incelemiştik. Haftaya ise sanal gerçekliği inceleyeceğiz. Bizi takip etmeyi unutmayın…